Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich wraz ze Stowarzyszeniem Naukowo – Technicznym Inżynierów i Techników Rolnictwa SITR zorganizowało debaty dla mieszkańców obszarów wiejskich w ramach II etapu operacji KSOW „Głos polskiej wsi na Europejskim Parlamencie Wiejskim”. Spotkania miały na celu upowszechnienie efektów Europejskiego Parlamentu Wiejskiego w Kielcach połączonych z dyskusją przygotowującą polski głos na kolejnych edycjach EPW oraz rozpoczęcie rozmów nad powołaniem polskiego odpowiednika parlamentu, który stałby się polem do szerokiej debaty środowisk zamieszkujących tereny wiejskie. Debaty odbyły się w okresie od lutego do czerwca 2023 w 20 lokalizacjach (przynajmniej jedna w każdym województwie) zgodnie z poniższym harmonogramem:
➡️13.02.2023 r. – Żarnowiec, woj. śląskie
➡️ 17.02.2023 r. – Lututów, woj. łódzkie
➡️ 20.02.2023 r. – Sandomierz, woj. świętokrzyskie
➡️ 21.02.2023 r. – Olsztyn, woj. warmińsko-mazurskie
➡️ 24.02.2023 r. – Kraków, woj. małopolskie
➡️ 27.02.2023 r. – Rzeszów, woj. podkarpackie
➡️ 01.03.2023 r. – Zielona Góra, woj. lubuskie
➡️ 02.03.2023 r. – Przemystka, woj. kujawsko-pomorskie
➡️ 03.03.2023 r. – Kaczki Średnie, woj. wielkopolskie
➡️ 07.03.2023 r. – Siennica Różana, woj. lubelskie
➡️ 07.03.2023 r. – Wrocław, woj. dolnośląskie
➡️ 09.03.2023 r. – Łomża, woj. podlaskie
➡️ 10.03.2023 r. – Brwinów, woj. mazowieckie
➡️ 16.05.2023 r. – Charzykowy, woj. pomorskie
➡️ 19.05.2023 r. – Bałtów, woj. świętokrzyskie
➡️ 23.05.2023 r. – Łysomice, woj. kujawsko-pomorskie
➡️ 23.05.2023 r. – Namysłów, woj. opolskie
➡️ 16.06.2023 r. – Radzyń, woj. lubuskie
➡️ 19.06.2023 r. – Warszawa, woj. mazowieckie
➡️ 21.06.2023 r. – Czaplinek, woj. zachodniopomorskie
Wzięło w nich udział blisko 750 uczestników, w tym przedstawiciele samorządów, organizacji pozarządowych, Lokalnych Grup Działania, doradcy oraz osoby młode poniżej 35 roku życia i mieszkańcy wsi.
W trakcie moderowanej przez ekspertów dyskusji omawiano wybrane problemy oraz wyzwania przed jakimi stoi polska wieś, obszary wiejskie oraz polskie rolnictwo, w odniesieniu do ustaleń wypracowanych podczas Europejskiego Parlamentu Wiejskiego oraz w kontekście wątków pojawiających się w debatach regionalnych przeprowadzonych w I etapie operacji.
W wypowiedziach uczestników pojawiały się następujące tematy i zagadnienia:
✔️ ograniczenie dostępu do usług na obszarach wiejskich;
✔️ uzależnienie pozostania młodych na wsi i dalszego prowadzenia działalności rolniczej od opłacalności produkcji rolnej;
✔️ brak liderów lokalnych, wypalenie obecnych, brak zmiany pokoleń w liderowaniu;
✔️ wyludnianie się wsi, szczególnie tych peryferyjnych (położonych w oddaleniu od miast);
✔️ starzenie się społeczeństwa;
✔️ konflikty na linii „nowi” i rdzenni mieszkańcy wsi, nie jednoznaczny we wszystkich regionach. Są pozytywne przykłady, gdzie różnorodność prowadziła do zapoczątkowania nowych działań i ożywienia życia społecznego i kulturalnego danej wsi;
✔️ utrudniony dostęp kultury, również z powodów ograniczenia transportu;
✔️ ograniczony transport publiczny na wsi, co prowadzi do wykluczenia i problemów np. z dostępem do usług zdrowotnych;
✔️ niedostateczny dostęp do miejsc opieki dla najmłodszych i najstarszych mieszkańców wsi;
✔️ zaniżany status zawodu rolnika, co przekłada się na decyzje młodych o niepozostawaniu na wsi i w konsekwencji do wyludniania;
✔️ problemy ze zbytem i opłacalnością produkcji rolniczej;
✔️ brak adekwatnego wsparcia rolnictwa w sytuacjach kryzysowych;
W wypowiedziach młodych uczestników debat niepokojąco wybrzmiewał brak wiedzy na temat działalności lokalnych grup działania i innych organizacji (poza OSP i KGW). Młodzież deklaruje chęć uczestnictwa w inicjatywach typu Parlament Wiejski w Polsce, podkreśla jednak, aby jego formuła zapewniła im możliwość zgłaszania postulatów i swobodnej wypowiedzi oraz zapewnienie ograniczenia wpływu polityków na tego rodzaju wydarzenie.
Wnioskiem podsumowującym wszystkie debaty, jest potrzeba dalszej pracy nad koncepcją Parlamentu Wiejskiego w Polsce, z uwzględnieniem udziału młodych przedstawicieli wsi w tym wydarzeniu. Spotkania wykazały, iż niezbędna jest platforma służąca merytorycznej dyskusji wszystkich interesariuszy obszarów wiejskich, z zapleczem eksperckim i bez kontekstu politycznego.